İSKİD Webinarında Klimalarla İlgili Doğru Bilinen Yanlışlara Dikkat Çekti
27 Mayıs 2025 tarihinde İSKİD tarafından düzenlenen webinarın konusu “Klimalarla İlgili Doğru Bilinen Yanlışlar”dı. İSKİD Split ve Değişken Debili Klimalar Komisyonu Üyesi Caner Doğan’ın moderatörlüğünü üstlendiği web seminerde İSKİD Yönetim Kurulu Üyesi Ece Uluğtekin, İSKİD Split ve Değişken Debili Klimalar Komisyonu Üyesi Dilara Çakır ve Serkan Keleş ile İSKİD Üyesi Erkan Kaya, klimalarla ilgili hatalı kanıları değiştirecek değerli bilgiler aktardı.
Klimalar Hakkında Doğru Bilinmesi Gerekenler
İdeal Klima Seçim Kriterleri, Mekansal İhtiyaçlara Uygun Klima Çözümleri
Klimanın soğutma kapasitesi, soğutulacak veya ısıtılacak mekanın büyüklüğüne uygun olmalıdır. Küçük kapasiteli bir klima büyük bir alanda sürekli olarak yüksek devirde çalışmak zorunda kalır. Bu durum enerji tüketimini artırır, istenilen konfor seviyesine ulaşılamaz ve klimanın ömrü kısalır. Mekana uygun kapasitede bir klima, ortamı ideal sıcaklıkta tutmak için en uygun enerji miktarını harcar. Bu da enerji faturalarının düşmesine yardımcı olur. Birkaç farklı ortamı tek bir klima sistemi ile iklimlendirmek daha fazla enerji harcanmasına yol açar.
Inverter Teknolojisine Geçiş ve Eski Klima Değişiminin Avantajları
Sabit hızlı klimalar, ayarlanan sıcaklığa ulaşana kadar tam kapasitede çalışır ve sıcaklık istenilen seviyeye geldiğinde tamamen durur. Sıcaklık tekrar yükseldiğinde ise tekrar tam kapasitede çalışmaya başlar. Bu sürekli “aç-kapa” döngüsü enerji tüketimini artırır.
Inverter klimalar ise ayarlanan sıcaklığa yaklaşıldığında kompresör hızını kademeli olarak düşürerek daha düşük kapasitede çalışmaya devam eder. Bu sayede;
Pik yükler önlenir: Klimanın her açılışında yüksek enerji çekilmesinin önüne geçilir.
Sıcaklık daha dengeli tutulur: Sürekli açıp kapama olmadığı için ortam sıcaklığı sabit kalır, bu da konforu artırır.
Daha az enerji tüketilir: İhtiyaç duyulan kadar enerjiyi kullandığı için genel enerji tüketimi azalır.
Yüksek Enerji Verimliliğine Sahip Klima Modelleri, SEER ve SCOP Değerleri
SEER: Klima soğutma kapasitesinin, klimanın bir sezon boyunca çektiği ortalama güç tüketimine bölünmesiyle oluşan bir değerdir. SEER değeri ne kadar yüksek ise klima, soğutma modunda o kadar verimli çalışır.
SCOP: Klimanın ısıtma verimliliğini sayısal olarak ifade eden sezonsal verimlilik değeridir ve klima kapasitesinin, klimanın ısıtma sezonu boyunca kullandığı ortalama güç tüketimine bölünmesiyle bulunur. Bu değeri ne kadar yüksekse klima, ısıtmada o kadar verimlidir.
Enerji Etiketi Bilgilendirmesi
Klima Ayarları ve Fonksiyonel Özellikleri
İç Ortam Sıcaklık Seçimi
Klimayı verimli kullanmak için ideal iç ortam sıcaklığı genellikle soğutmada 22 °C ile 26 °C, ısıtmada 20 °C ile 24 °C arası olarak kabul edilir. Bu aralık hem konfor için uygundur hem de enerji tüketimini optimum seviyede tutar. Klimanın ayarlanan sıcaklık ile dış ortam sıcaklığı arasındaki fark ne kadar az olursa, o kadar az enerji harcar.
Çevre Dostu ve Konforlu Kullanım Modları
ECO Mod: Klimanın ekonomi modu (genellikle ECO olarak gösterilir) enerji tüketimini azaltarak klimanın daha verimli çalışmasını sağlayan bir özelliktir. Temel amacı; konfordan ödün vermeden elektrik tasarrufu yapmaktır. Ekonomi modunda klima, ayarlanan sıcaklığı periyodik olarak soğutmada artırırken, ısıtma modunda azaltır. Bu şekilde daha az enerji tüketimi sağlanır.
Uyku Modu: Uyku halindeki metabolizma değişim hızına uyumlu şekilde oda sıcaklığı set değeri artırılıp (soğutma modunda), azaltılarak (ısıtma modunda) konforlu bir uyku sağlanırken enerji tasarrufu da elde edilir.
Soğutma Modunda: Klima genellikle ilk bir veya iki saat içinde ayarlanan sıcaklığı 1-2 derece yükseltir. Bu, üşümeyi engeller. Belirli bir süre sonra bu sıcaklık sabit kalır veya bazı modellerde biraz daha yükselir.
Isıtma Modunda: Soğutma modunun tam tersine, klima ilk bir veya iki saat içinde ayarlanan sıcaklığı 1-2 derece düşürebilir.
Düşük Fan Hızı: Uyku modunda iç ünitenin fan hızı genellikle en düşük seviyeye ayarlanır. Bu, daha sessiz bir çalışma sağlarken direkt hava akımının rahatsızlık vermesini önler.
Fan Hızı Seçimi: Enerji verimliliği açısından optimum fan hızı seçimi, ortamın büyüklüğüne, yalıtımına, dış hava koşullarına ve kişisel konfor tercihlerine bağlıdır. Hedef sıcaklığa ulaştıktan sonra; düşük veya orta fan hızları, soğuk havanın korunmasına ve daha az enerji tüketilmesine yardımcı olur. Nemli havalarda düşük fan hızı; nem alma etkinliğini artırarak daha konforlu bir ortam sağlar ve dolaylı olarak enerji tasarrufuna katkıda bulunur.
Dry Modu: Nemli havalarda yüksek nem, sıcaklığın daha bunaltmodu yerineıcı hissedilmesine yol açar. DRY Modu ortamdaki nemi alarak hissedilen sıcaklığı düşürebilir. Bu sayede aynı konfor seviyesini daha yüksek gerçek sıcaklıkta (örneğin soğutma modunda 25-26 °C yerine) elde edebilmek mümkündür.
Zamanlayıcı Fonksiyonu: Klimanın çalışma süresini optimize ederek enerji israfını azaltır ve elektrik faturalarının düşmesine yardımcı olur. Klima, sadece ihtiyaç duyulduğunda çalıştırılarak gereksiz enerji tüketimi önlenir. Klimayı sürekli açık tutmak yerine eve gelmeden önce ye ayarlayarak tasarruf etmek mümkündür. Benzer biçimde uyku düzenine göre ayarlanarak gece boyunca gereksiz çalışması ve enerji tüketimi önlenir. Kullanıcı rutinlerine göre otomatikleştirilerek manuel kontrole gerek kalmaksızın tasarruf sağlanabilir.
Wi-Fi Modülü: Wi-Fi modülü sayesinde klimayı akıllı telefon veya tablet üzerinden uzaktan kontrol edebilmek mümkündür. Bu, evden çıkarken klima açık unutulduğunda veya eve gelmeden hemen önce çalıştırılmak istendiğinde büyük kolaylık sağlar. Klimayı belli zaman dilimlerine göre otomatik olarak açıp kapatacak programlar oluşturulabilir.
Bazı Wi-Fi modülleri ve klima uygulamaları, klimanın enerji tüketimini izlemeye olanak tanır. Bu sayede hangi zamanlarda daha fazla enerji harcandığı görülebilir ve kullanım alışkanlıkları buna göre ayarlanarak tasarruf sağlanabilir.
Klima Bakımının Enerji Verimliliğine Etkisi
Klimalar özellikle sıcak yaz aylarında yaşam konforunu önemli ölçüde artıran cihazlardır. Ancak düzenli bakımları yapılmadığı takdirde, enerji verimlilikleri düşer ve bu durum hem enerji faturalarına hem de çevreye olumsuz yansır. Klima bakımı, sadece cihazın ömrünü uzatmakla kalmaz, aynı zamanda önemli ölçüde enerji tasarrufu da sağlar.
Tıkanmış Filtreler: Klimanın en önemli parçalarından biri olan filtreler, havadaki toz ve partikülleri tutar. Zamanla bu filtreler tıkanır ve hava akışını engeller. Hava akışının kısıtlanması, klimanın aynı soğutma veya ısıtma performansını elde edebilmek için daha fazla çalışmasına neden olur. Bu da enerji tüketiminin artması anlamına gelir.
Eşanjör Temizliği: İç ve dış ünitedeki serpantinler, ısı transferini sağlayan kritik bileşenlerdir. Üzerlerinde biriken toz ve kir tabakası, ısı alışverişini zorlaştırır. Bu durumda klima, istenen sıcaklığa ulaşabilmek için daha uzun süre ve daha yoğun çalışır, bu da enerji kaybına yol açar. Profesyonel bakımda yapılan serpantin temizliği, klimanın verimli çalışmasını sağlar.
Düşük Soğutucu Akışkan Seviyesi: Soğutucu akışkan, klimanın soğutma işlemini gerçekleştirmesini sağlayan temel maddedir. Zamanla sızıntılar nedeniyle seviyesi düşebilir. Yetersiz soğutucu akışkan, klimanın performansını düşürür ve daha fazla enerji harcamasına neden olur.
Klima Sistemlerinde Güvenlik
“Klima Sistemlerinde Sızıntı Olmaz” yanlış kanısı; her şeyden önce klimaların kapalı bir sistem olduğu imajından kaynaklanır. Klimalar kapalı bir çevrime sahiptir ama mükemmel bir şekilde “sızdırmaz” değildir. Ayrıca küçük sızıntıların başlangıçta önemli ölçüde performans kaybı göstermeyeceği için hemen farkedilememesi de bu hatalı kanıyı destekler. Düzenli bakım yapılmadığında, olası sızıntıların erken teşhisi ve önlenmesi de mümkün olmaz.
Sızıntı Nedenleri: Bağlantı noktalarındaki gevşemeler, boru hatlarındaki hasarlar, korozyon, yanlış montaj, eski ve yıpranmış parçalar, üretim hataları olabilir.
Sızıntı Belirtileri: Klima performansında düşüş, iç ünite veya boru hatlarında buzlanma, tıslama, fısıltı gibi normalden farklı sesler, yağ lekeleri, kokudur. Saf R410A ve R32 kokusuzdur ancak hafif bir yağ ya da yanık kokusu alınabilir. Sızıntı algılandığında klima hemen kapatılmalı ve profesyonel destek istenmelidir.
Klima bakımının filtre temizliğinden ibaret olduğu algısı da hatalıdır. Daha iyi performans ve enerji verimliliği, daha yüksek hava kalitesi, maliyet tasarrufu ve daha uzun klima ömrü, muhtemel arızaların önüne geçilmesi için klima bakımlarının yılda en az bir kere, yıl boyunca yoğun kullanım halinde yılda iki kere yaptırılması gerekir.
Klima bakımında neler yapılıyor?
• Filtrelerin hava ve su ile temizlenmesi,
• Serpantin yüzeylerinin kimyasal ile yıkanması ve temizlenmesi,
• Soğutucu akışkan sızıntı kontrollerinin yapılması,
• Mekanik aksam kontrolleri, varsa aksaklıkların giderilmesi,
• İç ve dış ünite fan motorlarının kontrolü,
• Şebeke giriş voltajlarının ölçümü, terminal bağlantıları kontrolü,
• Drenaj tesisatının kontrolü,
• Performans kontrolü, klima emiş ve üfleme sıcaklıklarının kontrolü.
Klima bakımı ve montajını yapacak kişiler, 15.10.2024 tarihli Çevre Mevzuat Güncellemesinde, Florlu Sera Gazlarına İlişkin Yönetmelik’te; “Madde 16 – Gerçek Kişi: Mesleki Yeterlilik Belgesi’ne, Madde 17 – Tüzel Kişi: TS13905 standardı kapsamında Hizmet Yeterlilik Belgesi’ne sahip olmak zorundadır” şeklinde tanımlanmıştır. Yetkili olmadığı halde, yetkili servis gibi tanıtım yapan ve hizmet vermeye kalkışan korsan servisler; tüketici mağduriyetine, markanın ticari itibar kaybına neden olabilmektedir.
Üretici ve ithalatçıların tüketicilere satış sonrası hizmet sundukları yetkili servis istasyonlarına ilişkin bilgilere doğru ve kolay bir şekilde erişim sağlanması amacıyla T.C. Ticaret Bakanlığı’nca hazırlanan Servis Bilgi Sistemi SERBİS (www.servis.gov.tr ) kullanıma açılmıştır. Buradan üretici/ithalatçı veya marka bilgileri girilerek ürün bazında servis araması yapılabilmektedir.
Akıllı Sistemler güvenilir mi, değil mi?
Risk, paylaşılan veri sayısı ve niteliğine bağlı olarak değişir. Hiçbir teknoloji, tamamen güvenli değildir. Akıllı asistanları kullanırken dikkatli olmak ve gerekli güvenlik önlemlerini almak, kişibel verilerin korunmasında yardımcı olabilir. Yalnızca güvenilir ürünleri, websiteleri ve uygulamaları kullanmak gerekir. Akıllı ev uygulamalarını kullanırken sistem üreticisine ait veya tavsiye ettiği ürün ve markalar kullanılmalıdır, uyumlu olduğu iddia edilen her hangi bir ürün kullanılmamalıdır.
İç Hava Kalitesinin Önemi
Pencere açarak sağladığımız doğal havalandırmayla da iç ortama zararlı partiküllerin taşınması mümkündür. Taze hava, temiz hava olmayabilir. İç hava kirleticilerine maruziyet, dış ortama göre 2-5 kat daha fazladır. İyi bir iç hava kalitesi ortamdaki insanların genel sağlık durumu ve çalışma ortamlarındaki üretkenlikleri üzerinde doğrudan olumlu etkisi vardır.
İç hava kalitesinin yeterince iyi olmamasının nedenleri; yetersiz havalandırma, kalabalık ortamlar, sigara, toz, polen, evcil hayvan tüyü, egzoz, fabrika dumanları gibi dış ortam kirleticilerinin iç ortama taşınması olabilir.
Klimalar ile ısıtma ve soğutma ihtiyaçlarının yanı sıra ortamdaki nemi de kontrol edebilmek mümkündür. Her klimada nem alma modu bulunur ve ortamdaki fazla nemin uzaklaştırılması, bir yandan serinlik sağlarken zararlı partiküllerin çoğalmasını da engeller.
İç ortamdaki bağıl nem oranının %40-60 aralığında tutulması insan sağlığı açısından çok önemlidir. Çok kuru ve çok nemli hava sağlık için risk oluşturur. %40 Bağıl Nem’in altında insanlar zarar görür. Bir odada %20 bağıl nem ile 8 saat oturan bir kişi, klinik olarak susuz kalmış hale gelir. Beyinde işlev azalması, yorgunluk, ansiyete ve depresyon, solunum yollarında enfeksiyonlar, alerjiler ve astım, gözlerde kuruluk, bulanık görüş, kornea iltihabı, ciltte kuruluk, çatlama, dermatit ve oto-immün hastalıklar görülebilir.
Klimalarda Kullanılan Filtreler
Klimalarda genellikle standart tip toz filtresi kullanılır. Bazı modellerde standart toz filtrelerine ilave olarak hava temizleyici bileşenleri olan filtreler veya hava temizleme teknolojileri de bulunmaktadır.
Klimaların yıkanabilir ana filtrelerinin, özellikle sık kullanım periyotlarında iki haftada bir, mevsim geçişlerinde de klimayı ilk çalıştırmadan önce mutlaka temizlenmesi önerilir.
Klimalarda Hava Temizleme Teknolojileri
Bazı klima modellerinde, standart hava filtrelerinin yanı sıra, iyonizer/elektronlar yardımıyla havayı temizleme teknolojileri de bulunmaktadır. Bu özellik sayesinde, zararlı partiküllerin iç ortamdaki etkisi minimize edilir. Bazen de klimalarda standart filtrelerin haricinde ortamdaki gözle görülemeyecek kadar küçük zararlı partikülleri algılayan ve temizleyen (PM 2.5) teknolojiler/filtreler de bulunmaktadır. PM 2.5, çapı 2.5 mikrometreden küçük olan ve solunum yoluyla akciğerlere kadar ulaşabilen zararlı hava kirletici partiküllerdir.
Filtreleri temizlenmemiş klimalar, çalışırken zorlanır, gürültü yapar, iç ortamın hava kalitesini iyileştiremez. Elektrik sarfiyatını artırır. Bu nedenlerden ötürü filtre temizliği önemlidir.
Doğru ve Sağlıklı Hava Akışı Nasıl Olmalı?
Doğrudan hava akımının engellenmesine dikkat edilmelidir.
Ortamın özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre duvar tipi, kaset tipi, yer-tavan tipi gibi alternatifler arasından uygun seçim yapılmalıdır.
Ayarlanabilir ve yönlendirilebilir hava akışı tercih edilmelidir.
İç hava kalitesi, hava temizliğinin yanı sıra havanın konforlu biçimde dağıtılmasını da kapsayan bir kavramdır. Klimanın doğru seçilmemesi, yanlış konumlandırılması gibi sebepler, konforu olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle ihtiyaca yönelik iç ünite tipinin seçildiğinden emin olunmalı, yetkili servislerden destek alınmalıdır. Havanın odanın her noktasına dağıtılabileceği şekilde iç ünite yerleşimine dikkat edilmelidir.
Klimaların drenaj hattının tasarımı, klimalarda koku şikayetinin oluşmaması açısından önemlidir. Hatalı drenaj nedenleri arasında; toz, yosun veya böcek gibi etkenlerle tıkanmış hortum, yukarıya doğru ters eğimli boru, dar veya uzun drenaj hattı, terazisiz iç ünite montajı ve kırık yoğuşma tavası olabilir.
Doğru Drenaj Hattı Uygulaması:
• %1 eğimli boru (her 1 metreye 1 cm düşüş)
• Kısa ve dikey hat tercih edilmeli
• Düzenli temizlik ve bakım yapılmalı
• Uygun çapta boru kullanılmalı (en az 16 mm)
• İç ünite düzgün monte edilmeli
• Drenaj, doğru hattan sağlanmalı, bidon gibi ekipmanlar kullanılmamalıdır.
