MMO ve MTMD’nin Ortak Webinarında Covid-19 ve Yüzme Havuzları Konusu Ele Alındı

13 Haziran 2020 saat 13:00'de Makina Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi ile MTMD'nin ortak olarak düzenlediği Covid19 ve Yüzme Havuzları webinarına MTMD YDK YK Üyesi Üzeyir Uludağ ve UHE (Ulusal Havuz Enstitüsü) YK Başkanı Korcan Kurtoğlu konuşmacı olarak katıldı. MMO İstanbul Şubesi’nden Özgür Arslan’ın moderatörlüğünde gerçekleşen web seminerde Üzeyir Uludağ; “Covid-19’a neden olan virüsün insanlara havuzlarda, hidromasajlı küvetlerde, kaplıcalarda veya su oyun alanlarında yayılabileceğine dair bir kanıt yoktur” açıklaması ile başladığı sunumunda şu bilgileri verdi: “CDC’den yapılan açıklamada; ‘Bu tesislerin standartlara uygun işletilmesi, periyodik kontrol ve bakımının zamanında yapılması dezenfektan olarak kullanılan klorun ve havuz suyundaki serbest klor değerinin sağlanması ve sürekliliği halinde sudaki virüsü etkisiz hale getirebileceği belirtilmiştir. CDC’nin açıklamalarında; halka açık, açık ve kapalı yüzme havuzlarını işleten, yöneten ve kullanan insanların, bu tesislerde Covid-19 virüsünün yaygınlaşmasını engellemek için genel hijyen ve sanitasyon kurallarına ve bireysel hijyene uyulması gerektiği net olarak belirtilmektedir. Ülkemizde havuz suyunun hijyen değerlerini sağlayabilmesi için, halka açık tesislerin; TS 13661, UHE4 ve Sağlık Bakanlığı’nın ilgili yönetmeliklerine uygun yapılması ve bu standartlara uygun işletilmesi gerekiyor. Ayrıca bu tesislerin, proje yapım aşamasında, uygulama ve işletme aşamasında, ilgili bakanlık ve yerel yönetimler tarafından denetlenmesi gerekmektedir. Covid-19 virüsünün yaygınlaşmasını önlemek için açık ve kapalı özel yüzme havuzlarında alınacak önlemler; havuzu kullanan aile bireylerinin kişisel hijyenlerine dikkat etmelerinin yanı sıra havuz filtrasyon tesisatı ve dezenfeksiyon sistemlerinin periyodik bakımlarının zamanında yapılması ve işletme kurallarını kontrol ve takip etmeleridir. Ancak bu havuzların kullanımına belli bir süre ara verilmiş ise, bu süre zarfında dolu ve üzeri açık, korunmasız havuzun ve bağlantılı borularının içindeki su boşaltılmalı, kum filtresi içindeki kuvars kum kontrol edilmeli, kumda topaklanma, kireçlenme varsa yenisi ile değiştirilmelidir. Havuz yüzeyleri manuel olarak önlem alınarak dezenfektan ile dezenfekte edilmelidir. Havuz merdiveni, duş ve günlük kullanımda insan eli temas eden her yer dezenfekte edilmelidir. Havuz doldurulup şok klorlama yapılmalı ve kesintisiz en az 24 saat çalıştırıldıktan sonra havuza girilmelidir.
Genel kullanıma açık yüzme havuzlarını sağlıklı ve güvenli kullanabilmek için, site yönetimleri, tesis yöneticileri, her zamanki uygulamalarından farklı olarak pandemi koşullarını, Sağlık Bakanlığı yönetmeliklerini, yürürlükteki standartları dikkate alarak havuzların kullanımı ile ilgili uygulama planı yapmalıdır. Buna göre; tesis yöneticileri, tesisin büyüklüğüne bağlı olarak, konu ile ilgili uygulama planını hayata geçirecek bir sorumlu ve yeterli sayıda havuz operatörü istihdam etmelidir.

Genel kullanıma açık yüzme havuzlarını işletmeye almak için; filtrasyon, dezenfeksiyon ve elektrik tesisatında yapılacak kontroller ve alınacak önlemler şunlardır: Kum filtresi içindeki kuvars kum kontrol edilmeli, topaklanma, kireçlenme ve uzun süre kullanılmamasından kaynaklanan çamur ve koku varsa, kuvars kum boşaltılarak yenisi ile değiştirilmelidir. Sirkülasyon pompalarının ön filtreleri kontrol edilmeli, ön filtre sepeti temizlenmeli, gerekirse yenisi ile değiştirilmelidir. Pompa elektrik motorunda arıza varsa tamir edilip çalışır hale getirilmelidir. Pompa gövdesi giriş çıkış bağlantıları kontrol edilmeli, sızdıran conta ve bağlantı elemanları değiştirilmelidir. Dezenfeksiyon tesisatında bulunan dozaj pompalarının çalışır halde olup olmadığı kontrol edilmelidir. Otomatik dezenfeksiyon ünitesinde bulunan Klor, Ph ve Redoks ünitelerinin çalışır durumda olup olmadığı kontrol edilmelidir. Klor ve Ph elektrotları yenisi ile değiştirilmeli ve kalibrasyonları yapılmalıdır. Kimyasal kapları kontrol etmeli, manuel veya motorlu karıştırıcıların seviye sensörlerinin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmeli, gerekiyorsa yenisi ile değiştirilmelidir. Elektrik tesisatı, pano içinde bulunan ekipmanların çalışması, trafolar, aydınlatma armatürleri kontrol edilmeli, gerekiyorsa değiştirilmelidir. Makine dairesinde doğal veya cebri sirkülasyon sisteminin çalışırlığı, havuz suyu şartlandırılmasında kullanılan dezenfektan ve kimyasalların depolandığı mekanların havalandırma sistemi, rögar doğal giderli ise çalışırlığı, değilse kullanılan drenaj pompası ve hatları kontrol edilmelidir. Operatörlerin kullanması için bulunan WC, duş ve lavabolarda da hijyen koşulları için önlem alınmalı, kontroller yapılmalıdır. Havuz operatörleri için gerekli olan ve bulundurulması zorunlu olan iş güvenliği ekipmanlarının yeterliliği ve kullanılabilirliği kontrol edilmelidir. Açık yüzme havuzu belli bir süre kapatılmış, filtrasyon, dezenfeksiyon tesisatı çalıştırılmamışsa havuz suyu ve denge tankı suyu boşaltılmalı, havuz, denge tankı, duvar yüzeyleri ve tabanda kireçlenmeler varsa kaplamaya zarar vermeden temizlenmeli, derzler gözden geçirilmeli, metal bir aletle boşaltılarak epoksi esaslı hijyen koşullarına uygun bir dolgu malzemesi ile doldurulmalıdır. Havuz ve denge tankı duvarları, tabanları yüzey dezenfektanı ile manuel önlemler alınarak dezenfekte edilmelidir. Havuz çevresi ve yürüme platformu temizlenmeli, yürüme platformu su birikintisi olmayacak şekilde düzenlenmeli ve tüm yüzeyler dezenfekte edilmelidir. Havuz ve denge tankı su ile doldurulup şoklama yapılmalıdır. Suyun şartlandırılmasından sonra en az 24 saat yüzücü almadan çalıştırıldıktan sonra işletmeye açılmalıdır. Açık yüzme havuzu bir nedenden kapatılmış, ancak dezenfeksiyon ve filtrasyon sistemleri belli periyotlarla çalıştırılmışsa; havuz suyu şoklaması yapılmalı, havuz çevresi ve yürüme platformu temizlenmeli, yürüme platformu su birikintisi olmayacak şekilde düzenlenmeli ve tüm yüzeyler dezenfekte edilmelidir. Havuz, suyun şartlandırılmasından sonra en az 24 saat yüzücü almadan çalıştırılmalıdır. Çocuk yüzme havuzlarının filtrasyon ve dezenfeksiyon tesisatının, büyükler havuzundan ayrı olması gerektiği unutulmamalıdır. Filtrasyon ve dezenfeksiyon tesisatı ortak ise kesinlikle kullanıma açılmaması gerekir. Çocuk yüzme havuzunda filtrasyon ve dezenfeksiyon tesisatı ayrı ise her türlü koşulda havuz suyunu boşaltıp yüzeyler dezenfekte edilmeli ve taze su ile doldurulmalıdır. Çocuklar havuz alanına ebeveynleri ile gelmeli, onların gözetiminde havuza girmelidir. Çocukların büyükler havuz alanına girmesi engellenmelidir.
Covid-19’un havuz suyu içinde etkisiz olabilmesi için serbest klor değerinin sürekliliğinin sağlanması gerekir. Havuz mahalline girişin bir veya iki yerden kontrollü olarak yapılması sağlanmalıdır. Havuza girmeden önce ayak dezenfekte yalağı olması gerekir, yoksa temin edilmelidir. Ayak dezenfekte yalağı, su derinliği bir insanın en az ayak bileği seviyesinde olmalı, genişliği ise ortalama bir insanın atlayarak geçemeyeceği genişlikte olmalıdır. Havuza giren insan sayısı, 1/4 oranında azaltılmalıdır. Havuz kullanıcı sayısı N= A.n/a formülü ile belirlenir. N; anma yükü (1/h), n; kullanıcı frekansı (periyodu 1/h), a; kişi başına düşen su alanıdır. Derinliği 1.35 m’ye eşit veya küçükse 2.7 m2, 1.35 m’den büyükse 4.5 m2 olarak alınır. Otel, site, apartman havuzlarından faydalanacak insanlar, havuz mahalline havlusu, kişisel bakım ve korunma ekipmanları ile birlikte gelmelidir. Soyunma, giyinme dolapları kullanılmamalıdır. Halka açık yüzme havuzlarında soyunma dolapları her kullanıcıdan sonra dezenfekte edilmeli, kayıt altına alınmalıdır. Havuz mahalline gelen kullanıcıların, yapılacak basit bir düzenleme ile önce ayak dezenfekte yalağından geçmesi sağlanmalı, sonra duşların bulunduğu alana yönlendirilerek duş almadan havuz mahalline girmemeleri sağlanmalıdır. Havuz çevresinde bulunan şezlongların konumu en az iki metre mesafeli olmalıdır. Havuz çevresinde bulunan masalar, sosyalleşmeyi engelleyecek ve fiziki mesafeyi koruyacak şekilde düzenlenmeli, yeterli alan yoksa iptal edilmelidir. Tuvalet, lavabo ve duş alanları belirli periyotta dezenfekte edilmeli ve kayıt altına alınmalıdır. Tuvaletlerde sıvı sabun ve kağıt havlu kullanılmalı, belli periyotta kontrol edilmelidir. Yüzücülerin havuz çevresinde iki metre mesafe ve maske kurallarına uyması kontrol edilmeli ve gerekirse uyarılmalıdır. Havuz mahalline gelen insanların girişte ateşi ölçülmeli, hapşırma, karın ağrısı, ishal olanlar, havuz mahalline alınmamalıdır, öksürenler havuz mahallinden hemen uzaklaştırılmalıdır. İnsanların sağlığını korumak ve bulaşıyı önlemek için zorunlu olan kuralları yazılı olarak insanların görebileceği bir yere asmalı ve belli periyotlarla sesli uyarılar yapılmalıdır. Havuz suyu dezenfeksiyonu için önemli olan Ph ve klor ölçümü, otomatik ve düzenli olarak yapılmalı, bu değerler insanların görebileceği yerdeki dijital ekranlara yansıtılmalıdır. Açık yüzme havuzlarında serbest klor değeri 1,0-3,0 mg/lt, kapalı havuzlarda ise 1,0-1,5 mg/lt olmalıdır. Ph değeri ise 7.2-7.8 değerleri arasında olmalıdır.
Havuz çevresinde ortak mekanlarda bulunan havuz merdivenleri, duş vanaları, kapı kolları, musluklar, masalar, şezlonglar, havlu korkulukları, soyunma odaları, eşya dolapları, yıkanma ve dinlenme alanları gün içinde tekrarlanarak dezenfekte edilmeli, kayıt altına alınmalıdır. Havuz suyunda yapılacak dezenfeksiyonun etkili olabilmesi için Sağlık Bakanlığı’ndan ruhsatlı dezenfektan ve havuz suyu kimyasalları kullanılmalıdır. Soyunma odalarında fiziksel mesafeye dikkat edilmeli, dolaplar her kullanıcıdan sonra dezenfekte edilmelidir. Havuz çevresinin temizliği ve dezenfeksiyonu her gün düzenli olarak yapılmalı, toz çıkaran süpürme veya yüksek basınçlı su veya kimyasal püskürtme işlemlerinden kaçınılmalıdır. Havuzun büyüklüğüne bağlı olarak değişmek üzere, havuz çevresinde en az bir personel, havuz işletmesinde ise sertifikalı en az bir havuz operatörü bulunmalıdır. İşletme yönetiminin görevlendirdiği personeller, Covid-19’un bulaşma yolları ve korunma önlemleri konusunda bilgilendirilmelidir. Çalışan personeller, kendi hijyenine dikkat etmeli, maskesiz sahaya çıkmamalıdır. Eldivenin doğru kullanılmaması halinde Covid-19 bulaşma riskini artıracağı için çalışanlar, kart, para, fiş alırken eldiven kullanmamalı ama havuz kullanıcıları ile her temasından önce ve sonra ellerini dezenfekte etmelidir. Cankurtaranlar, canlandırma ve ilk yardım işlemleri için bir metreden yakın temas gerekiyorsa işlem sırasında FFP2/N95 maske kullanmalıdır. Canlandırma işlemi sırasında suni solunum maskesi ve balon ventilasyon kullanmalı, ağızdan ağıza solunum tercih edilmemelidir. Yüzücüler, havuza girmeden önce ve sonra duş alıp ellerini dezenfekte etmeli, yüzme sırasında fiziki mesafeyi korumaya dikkat etmelidir. İki yüzücü arasındaki mesafe 2 metre olmalıdır. Yüzücüler havuza girerken bone takmalıdır, maske takmamalıdır. Gözlük, şnorkel, palet gibi özel eşyalar paylaşılmamalıdır. Temas riskini artıracağı için havuzda çok uzun kalınmamalıdır. Havuz alanında plastik, çelik yüzeylere dokunulduğunda; yüze, göze, ağıza, buruna dokunulmamalı, dokunulduğunda su ve sabunla yıkanmalı veya dezenfektan kullanılmalıdır.”
Korcan Kurtoğlu konuşmasında havuzlarda filtrasyon, UV, ozon ve aktif karbon gibi ilave işlemlerin, ardından dezenfeksiyon ve klorlamanın yapıldığını, dolayısıyla Covid-19 ve diğer mikroorganizmaların yayılımının söz konusu olamayacağını vurguladı. Gerektiği şekilde şartlandırılmış havuz suyunun virüs iletimi için ortam olamayacağı, hatta sprey etkisi ile pulverize olmuş havuz suyunun bile, klor ihtiva ettiği için risk oluşturmayacağını söyleyen Kurtoğlu, klorlama ve ozonlama arasındaki ilişkiyi şöyle açıkladı: “Ozon, mükemmel bir oksidan ve dezenfektandır. Ancak esas olan klorlamadır. Ozonlama, ilave bir işlem olarak uygulanmaktadır. Tek başına dezenfeksiyon yöntemi olması, hidroterapi havuzları gibi bireysel kullanımlı havuzların haricinde düşünülemez. Zira suda bakiye kalamama sorunu bulunmaktadır. Yani, ozonlama yapıldığında, verilen ozon, geri toplanır ve suda hiçbir miktarda kalmaz, suda kalan klordur. ABD’de klorun yanı sıra brom da kullanılmaktadır ama Avrupa’da ve ülkemizde klor kullanımı yaygındır. Yönetmeliklerde Ph ve klor seviyesi günde üç kez ölçülmeli deniyor ama bu, havuz kullanım süresinin bütününü güvence altına almak için yeterli değildir. Ph ve klor seviyesi, otomatik ölçüm, kontrol ve dezenfeksiyon sistemi ile yönetilmelidir.”
MMO ve MTMD’nin ortak web semineri soruların yanıtlandığı bölüm ile son buldu.