Soğutucu Akışkanın Buhar Halde Şarjı

Montajı tamamlanmış veya soğutucu akışkan miktarı azalmış soğutma sistemlerine soğutucu akışkan şarjı yapılır. Şarj edilecek soğutma sistemi, öncelikle basınç testine tabii tutularak kaçak testi yapılmalı, daha sonra sistem içerisindeki nem, kir, yoğuşmayan gazlar vakumlama yapılarak arındırılmalı ve sistem kuru ve temiz hâle geldiğinde sisteme soğutucu akışkan şarjı yapılmalıdır. Soğutucu akışkan şarjı miktarı, sistemin verimli çalışabilmesi için önemlidir. Doğru miktarda soğutucu akışkan şarjı yapılmaması durumunda şu sakıncalar meydana gelir:

Sisteme fazla soğutucu akışkan şarjı yapılırsa:

- Buharlaştırıcı ve yoğuşturucudaki faydalı hacimler küçüleceğinden kapasite düşer.
- Emme yani dönüş borusu ve kompresör gövdesinde yoğuşma hatta buzlanma olur.
- Kompresör zorlanır. Soğutucuya sıvı gelmesi veya aşırı basınç nedeniyle kompresörün hasar görme ihtimali artar.
Sisteme az soğutucu akışkan şarjı yapılırsa:
- Soğutma verimli olmaz.
- Kompresör çıkışında aşırı kızdırma olur.
- Soğutma az olduğundan termostat kapanmaz ve kompresör sürekli çalışır.

Bu yüzden sisteme buhar veya sıvı şekilde doğru soğutucu akışkan şarjının yapılabilmesi soğutucu akışkan miktarının net olarak bilinmesine bağlıdır. Şarj miktarı firma kataloglarından veya sistem üzerindeki bilgi etiketinden öğrenilebilir. Dolum miktarının bilinmemesi hâlinde ise aşağıdaki yöntemler uygulanarak tam dolum sağlanmalıdır.

Soğutucu Akışkanı Sisteme Şarj Yöntemleri 

Soğutma sisteminin, ilk şarjı veya sistemde oluşabilecek arızadan dolayı sisteme katılacak soğutucu miktarı teçhizatın boyutuna ve dolaştırılacak soğutucu miktarına bağlıdır. Genellikle soğutma sistemlerine soğutucu akışkan sıvı olarak verilir. Ancak sistem gram mertebesinde şarj yapılacaksa ya da sisteme ilave soğutucu akışkan şarjı gerekiyorsa kısacası küçük bir soğutma sistemi ise o zaman sisteme buhar olarak şarj yapılması en uygun yöntemdir. Soğutma sistemlerine soğutucu akışkan şarjını buhar hâlde ve sisteme basılacak gaz miktarı biliniyor ise şu iki yöntemin kullanılması uygundur:

* Dolum şarj silindiri ile şarj yöntemi:
* Elektronik hassas terazi ile şarj yöntemi 
Dolum Şarj Silindir İstasyonu ile Gaz Şarjı Yöntemi 

Soğutma sistemi borularındaki havanın boşaltılması ve gaz ile doldurulmasına yarayan cihazlara vakum-şarj cihazı denir. Elde taşınabilir olup soğutucuların gaz dolaşım sisteminin vakum yapılması ve gaz şarjı için dizayn edilmiştir. Vakum pompası, cam silindir, vakum ve basınç manometresi ile vanalardan oluşur. Vanalar el ile açılıp kapatılabilen olduğu gibi elektrikli valfler de olabilmektedir. Bu vanaların; vakum alma, vakum kapatma, sıvı gaz verme, silindire sıvı-gaz şarjı gibi görevleri vardır. Çoğunlukla büyük sistemlerin buhar hâlde gaz şarjında kullanılan cihaz 10 gr hassasiyetle ölçüm yapar.

Elektronik Hassas Terazi ile Şarj Yöntemi 

Genleşme valfi olarak kılcal boru kullanılan buzdolabı gibi cihazların soğutma devrelerinde gaz şarjı miktarının doğru ve hassas olması oldukça önem taşımaktadır. Çünkü bazı cihazlarda 5-10 gram soğutucu akışkan fazlalığı cihazın verimsiz çalışmasının yanında arızalanmasına bile neden olmaktadır. Bundan dolayı gaz dolumu hassasiyet ve özen isteyen bir iştir ve elektronik hassas terazilerin kullanılması doğru bir seçimdir. Elektronik terazi kullanımı oldukça basittir ve hatasız dolum için güvenlidir. Her türlü soğutucu akışkanın şarjında kullanılacağı gibi gram mertebesinde hassas dolum imkânı sağlar.

Şayet soğutma devresine basılacak gaz miktarı bilinmiyorsa o zaman aşağıdaki yöntemin uygulanması tavsiye edilir. 

Emme Basıncı Ölçülerek Şarj Yapılması 

Montajı tamamlanmış ya da ilave soğutucu akışkan şarjının gerekli olduğu basit soğutma devrelerinde (buzdolabı soğutma devresi, ticari tip soğutma sistemleri v.b) sisteme verilecek soğutucu akışkan miktarı bilinmiyorsa sistemin büyüklüğüne, kullanılan gaz tipine, kondenser kapasitesine ve kompresör gücüne bağlı olarak soğutma devrelerinde genelde soğutucu akışkan şarjında emme hattı basınç seviyesi ölçülmek suretiyle de gaz şarjı gerçekleştirilebilir. Ancak bu yöntemin kesin veriler elde edilmeden uygulanması doğru değildir. Emme tarafından yapılan şarj işlemlerinde soğutucu akışkan gaz olarak devreye verilmelidir. Örneğin bir buzdolabında kullanılan gaz R600 gazı ise bu buzdolabında kullanılan kompresörler genellikle 1/4, 1/5 ve 1/6 hp gücünde kompresörler kullanılır. Buzdolabı kompresörünün gücüne bağlı olarak emme tarafından 8 – 10 psi ya da 0,5 bar basınçta gaz şarjı yapılması uygundur

Kaynak: T.C. MEB

https://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/So%C4%9Futucu%20Ak%C4%B1%C5%9Fkan%20%C5%9Earj%C4%B1.pdf