MSAC Yardım Hattı

S:  Bir gaz toplayıcı selenoidin işlevini ve amacını açıklayabilir misiniz?

C: Öncelikle tek kompresör/buharlaştırıcı soğutma uygulamalarında sıcaklık kontrolü üzerine yaygın birkaç yönteme göz atalım:

Düşük basınç kontrol kesmesi: Bu, sıcaklık kontrollerinin en basiti ve en az hassaslıkta olanıdır. Kompresörün düşük-basınç kontrolü, soğutulan alanda istenilen sıcaklığı aşağı yukarı veren bir basınç değerinde, kesmeye ayarlanmıştır. Düşük-basınç kontrolünün değerine ulaşıldığında, kontrolün bağlantısı açılarak, kompresörün kontrol devresini açar. Soğutulan alan, sistemin emme basıncını devreye girme ayarına yükseltecek kadar ısındığında, bağlantı, kompresöre bağlantısına güç vermek ve kompresörün yeniden başlamasını sağlamak üzere, kapanır. Bu yöntemdeki sorun, sıcaklığı korumak için kullanılan kontrolün sıcaklığı algılamamasıdır. Sistem koşulları, evaporatör yükü ve çevre koşulları değiştikçe, düşük-basınç kesme noktasına ulaşmak için gerekli kompresör çalışma süresi değişiklik gösterecektir. Bu tutarsız sıcaklıklara yol açacaktır. Bu ayar sabitlendiğinde, düşük-basınç kontrolünün kesmesi, soğutulan alandaki sıcaklıkları +/- tolerans ile esnetecektir ki bu da birçok uygulama için kabul edilmezdir.

Termostat kontrolü: Kullanılan kontrol arzulanan parametre veya sıcaklığı kontrol ettiğinden dolayı bu yöntem, istenilen sıcaklığın korunması açısından daha hassastır. Termostat kompresörün kontrol devresine seri bağlanmıştır. Soğutulan alanın sıcaklığı termostat kesme noktasına geldiğinde, termostattaki bağlantı açılır ve sonrasında kompresörün kontrol devresini açar. Termostat için bir devreye girme/kesme aralığı olacaktır. Bir alanın sıcaklığını 35 °F’ da tutmaya ayarlanmış bir termostatın yaklaşık olarak 37 °F’a yakın bir devreye girme noktası olacaktır.

Yukarıda belirtilen iki yöntem de, kontrolün kesme noktasına ulaşıldığında, kontrol kompresörün kontrol devresini kesecek ve kompresörü kapatacaktır. Bu emme basıncında hızlı bir yükselişe ve akabinde de sistem termostatik genleşme valfinin (TEV) kapanmasına yol açacaktır. Bu, bir yandan sistemin düşük kısmına ek soğutkan girmesini önlerken, yine de TEV çıkışı ile kompresör girişi arasında önemli miktarda soğutkan olacaktır. Bunun yol açabileceği üç sorun vardır:

Bu durum kompresör karter sıcaklığının, alçak basınç bölümünün doyma sıcaklığından az olması durumunda meydana gelir. Bu durumun sebebi, sistemin düşük ortam sıcaklığında bulunması veya sıvının geri taşarak kompresör içerisindeki yağ sıcaklığını düşürmesi ile kompresörün durma süresinin (defrost) uzaması olabilir.

Düşük karter sıcaklığı ve/veya yüksek emme basıncı soğutkan göçü olasılığını arttırır. Soğutkanın yeterli miktarda göç etmesi ile birlikte, yağ oranı fazla olan soğutkan yağ karışımı, yağ pompası girişinin bulunduğu kompresör yağ haznesinin alt kısmında, kendinden daha ağır olan soğutkan ile birlikte bir katman oluşturur. Çalışmanın başlaması ile birlikte, kompresörün yağ pompası yağ haznesinde bulunan sıvı yağ zengini karışımı alıp, geçici olarak millerin yağlama işlemini bertaraf ederek, yağlama ihtiyacını gidermek için kullanılır.

Kompresörün çalışması ile başlayan yağ haznesindeki basıncın hızlı düşüşünün bir sonucu olarak, hazne içinde bulunan yağ köpürmeye başlar. Bu köpürmenin sonucunda soğutkan yağ karışımı silindirlerin üzerine yapışır ve bir dolgu oluşturur. Yeterli güce sahip karter ısıtıcısı ile yağ sıcaklığı arttırılarak kompresörün yağ haznesine olan soğutkan göçünü engeller.

Karter ısıtıcısı bulunması durumunda dahi, uzun emme hattı borusu olması ve/veya emme hattının iyi yalıtılmaması ve alçak basınç tarafı doyma sıcaklığından daha düşük ortam sıcaklığında emme hattının bulunması durumlarında taşma ihtimali ortaya çıkar. Bu durum, emme hattında bulunan soğutkanın yoğuşup taşmasına neden olur.

Bu metotta, eğer mümkünse, evaporatör girişine yakın sıvı hattına selenoid vana yerleştirilir. (selenoid vana seçimi boru uzunluğuna bağlı olarak değil, evaporatör kapasitesine bağlı olarak seçilmelidir.) Selenoid bobini sistem termostatı ile kontrol edilir ve termostat kesme değerine erişildiğinde selenoid bobini enerjisini kaybeder. Kompresör çalışmaya devam eder ve soğutkanı alçak basınç tarafından boşaltıp aküye getirir. Kompresör, çevrimi, alçak basınç tarafı kontrolünün termostat kesme değerine ulaşıldığında durur.

Alçak basınç tarafı termostat kesme sıcaklığı, kullanılan kompresörün modeline göre üretici firma tarafından belirlenen minimum çalışma sıcaklığına göre belirlenir. Kompresör kesinlikle vakumda çalıştırılmamalıdır.

Sistemin alçak basınç tarafında bulunan fazla sıvı soğutkan veya selenoid vanada meydana gelecek kaçak, emme basıncında artışa sebep olur. Bu durum, kompresörü çalıştırarak alçak basınç tarafına soğutkan pompalanması sonucunu doğurur ve alçak basınç tarafının termostat kesme değerine ulaşmasını sağlar. Kompresörün kısa çalışmasını engellemek için kompresör kontrol devresine erteleme komutu verilebilir.

Sıvı hattında gaz toplayıcı selenoid valf kullanılırken daha geniş sıcaklık farkları beklenebilir. Yukarıdaki örneğe dönersek, 35 °F durma sıcaklığı için, kompresör durma sıcaklığına ulaştıktan sonra çalışmaya devam edecektir.

Eğer selenoid vana çıkışı ile evaporatör girişi arası uzun ise, kompresörün çalışmaya devam etmesine yetecek kadar soğutkan bulunacaktır. Bu durum, soğutulan ortamın sıcaklığının termostat kesme değerinden aşağıya düşmesine sebep olacaktır. Bilindiği gibi, termostat kesme değerinin bir miktar altındaki bir sıcaklığa düşmek zararlı değildir.

Sıcaklık kontrolünde “sıvı hattı gaz toplayıcı selenoid vana kullanımı” metodunun kullanılması soğutkanı sistemin alçak basınç tarafından uzaklaştırılması ve aküde biriktirilmesi ile ek koruma sağlar (sistemde akü olmadığı durumlarda bu işlem kondenserde olur). Sisteme karter ısıtıcısının eklenmesi ise olası fazla soğutkanın kompresöre göç etmesi olasılığını büyük ölçüde düşürmüş olur. 

Rses Journal Haziran 2006