Pafta ile Diş Açma
Paftanın Tanımı
Pafta, silindirik yüzeylerin dışına vida dişi açmaya yarayan, üzerinde diş açabilmek için kesici ağızları olan ve ölçüleri diş açılacak malzemeye göre değişen, gövdesi tümüyle yüksek alaşımlı çelikten üretilen, silindirik bir alettir (Resim 1).
Resim 1. Çeşitli paftalar
Pafta Kolu ve Pafta Kolu Çeşitleri
Elde pafta ile diş açabilmek için, paftayı kavrayan gövde ile bunun iki yanında uzananve elle tutulup diş açılması için gerekli olan dönme hareketini sağlayacak kollardan oluşanbir aparattır (Resim 2.2).Vida açılacak silindirik parçaların ölçülerine göre pafta kollarının ölçüleri dedeğişmektedir. Tüm pafta kolları alaşımlı çeliklerden üretilir.
Resim 2. Pafta kolu
Resim 3. Pafta ve kılavuz takımı
Pafta Çeşitleri
Makinede vida dişi açılmasında kullanılan diş açma takımları, makine pafta ve kılavuzu olarak adlandırılır ve seri üretimde kullanılır. Eğer vida yapımı seri üretimi gerektirmiyorsa vida açan aletler kullanılır. Vida açılacak parça bir boru ise kullanılan paftalar diğerlerinden farklı özellikte olan boru paftalarıdır (Resim 4).
Resim 4. Boru paftası
Elle kullanılan paftalar; kapalı, yarık ve açık olmak üzere üç çeşitte üretilir. Kapalı paftalar sabit çaplı vida dişlerinin açılmasında, açık paftalar vida çapları ayarlanabilir olduklarından, farklı çaplardaki vida dişlerinin açılmasında kullanılır. Açık olan ağız kısmına basan sıkılarak pafta bir miktar açılır ve genişlediği oranda vida dişi açması sağlanır. Yarık tipli paftalar ise gerektiğinde yarık yerinden taş ile kesilerek ayarlı pafta şeklinde kullanılabilir (Resim1).
Pafta Çekme Tekniği
Elle kullanılan tüm pafta çeşitlerinin çevrelerinde tespit yuvası bulunmaktadır. Bu tespit yuvaları, pafta kolu üzerinde bulunan tespit vidalarının hizasına getirilmesi sonucunda pafta kola takılmış olur. Paftanın bir yüzü parçaya dalacak şekilde imal edilmiştir. Paftanın ters takılmamasına dikkat edilmelidir (Resim 5). Pafta kesici ağızlarının iş parçasına dalmasını kolaylaştırmak için iş parçasının diş açılacak ucuna 60o’lik bir pah kırılmalıdır. Vida adımının 0,1 sabitiyle çarpılması sonucunda elde edilen değer oranında iş parçasının çapı düşürülürse, daha başarılı diş biçimleri elde edilir.
Resim 5. Paftanın, pafta koluna takılması
Pafta koluna paftayı takarak diş açmak
Pafta mümkün olduğunca iş parçasının ekseninde ve yavaşça bastırarak paftanın iş parçasını kavraması sağlandıktan sonra, pafta koluna uygulanan kuvvet artırılarak ve saat yönünde döndürülmesiyle vida diş profilleri oluşturulur. (Şekil 2.1 ) Kesme yağı, çok az miktarlarda periyodik olarak pafta dişlerine damlatılarak, kesme işlemi daha rahat gerçekleştirilir.
Kılavuzla diş açmada olduğu gibi, paftada da geriye doğru döndürülerek talaşların kırılması ve düşmesi sağlanır. Aksi takdirde talaşlar pafta içinde toplanarak diş açmayı zorlaştırır. İşlem bittiğinde pafta geriye doğru çevrilerek iş parçası üzerinden çıkarılır, temizlenerek ait olduğu yere kaldırılır.
Şekil 1. Pafta ile diş açma
