Sıvı Soğutkanın Kompresöre Verebileceği Muhtemel Zararlar
Bu yazımızda kompresörlerde “sıvı darbesinden” bahsedeceğiz. Hepimizin bildiği üzere, sıvı soğutkan, yağı seyreltir veya onu bulunduğu yüzeylerden yıkayıp atar. Bu durum, çalışan yüzeylerin yağsız kalmasına ve aşınmasına sebep olabilir. Soğutma kompresörlerinin çoğu buhar sıkıştırmak üzere tasarlanmış olduğundan, silindirlerin içerisine sıvı soğutkan dolması problem yaratmaktadır. Bu durum, pistonun hareketini tamamlamasını engeller ve “sıvı darbesi” sonucu gürültülü çalışması sonucunu doğurur. Bu sesi duyduğumuzda kompresörün istemediğimiz bir şeyi yapıyor olduğu sonucuna varabiliriz. Kompresörü sıvı sıkıştırmaya zorlamanın oluşturduğu titreşimler bağlantı parçalarının zarar görmesine hatta kırılmasına sebep olabilir; emme ve basma sübapları eğilip kırılabilir ve yağlama olmadığından dolayı piston segmanlarında aşınmalar gözlenebilir.
Sonuçlara bir göz attıktan sonra, şimdi de nedenler konusuna bir bakalım.
Soğutkanlar durma periyodu süresince (off cycle) soğuk bölgeye doğru hareket ederler. Eğer bu bölge buharlaştırıcıysa ve sıvı solenoid valfi düzgün kapanmamışsa, soğutkan evaporatöre hareket edecek ve burada yoğuşacaktır.
Kompresörün çalışması ile birlikte, bu soğutkan kompresör tarafından emilecektir. Eğer kompresör soğuksa, soğutkan kompresör içerisinde yoğuşur ve kalkış anında yağı bulunduğu yüzeylerden yıkayıp atar. Bu sakıncayı ortadan kaldırmak için birçok uygulamada karter ısıtıcısı kullanılır.
Arızalı veya düzgün ayarlanmamış genleşme valfleri de kızgınlığın (superheat) azalmasına ve buharlaştırıcı (evaporatör) kapasitesinin düşmesine sebep olacaktır. Bu durumda, kompresöre sıvı halde soğutkan girme riski de artacaktır.
Diğer bir konu da, kompresör emiş hattından sıvı soğutkan şarj edilmesidir. Birçok servis elemanı bu konu üzerinde konuşmak istemiyor veya kabul edilebilir olduğuna inanmak istiyor. Kompresör üreticilerinin garanti şartlarının bu konuda ne söylediğine dikkat etmenin yararlı olacağına inanıyoruz. Herşeye rağmen, emiş hattından sıvı soğutkan şarj etmeye devam edilecek gibi görünüyor. Neden mi? Çünkü, hızlı ve uygulaması kolaydır. Bununla beraber, R-407C gibi bazı yeni soğutkanların sisteme sıvı olarak şarj edilmesi gerektiğini de hatırlatmakta yarar var.
Emiş Hattından Sıvı Soğutkan Şarjı
Şüphesiz ki, sıvı soğutkan şarjı için kompresör emiş hattından başka seçeneğimiz yoksa, çok düşük hızlarda ve kompresör üst gövde sıcaklığını sürekli kontrol ederek ve çok dikkatli davranarak işimizi tamamlayabiliriz.
Ancak, bir dahaki sefere emme hattından dikkatsizce sıvı soğutkan şarj ederken, kompresör şirketlerinin bazı tecrübeli servis elemanları için garanti şartlarının sağlanıp sağlanmadığını kontrol etmek üzere yararlandığını unutmayınız. Eğer incelemeler sonucunda kompresörde sıvı soğutkan izine rastlanırsa, garantinin reddedilebileceğini ve bu durumun sizin için de maliyetli olabileceğini göz önünde bulundurun. Kompresör arızalarının sebebi her zaman sıvı soğutkan değildir, ama eğer kompresöre sıvı soğutkan girmişse kısa veya uzun vadede arıza kaçınılmazdır.
